GİRİŞ-TOC | 1 Bölüm| 3 Bölüm| 4 Bölüm| 5 Bölüm| 6 Bölüm
Kanada, Quebec’in doğusundaki Nicolas-Riou rüzgar projesinde bir türbinin tepesindeki rüzgar değirmeni montajcısı. Resim: Joan Sullivan, Creative Commons, Climate Visuals Countdown
Arama yapabilmek, grafik ve analiz sağlayarak resmi verilere değer katan bağımsız özetler kullanmak, hükümet vaatlerinin ve performansının araştırılmasını daha kolay hale getirilir.
Hükümetin iklim planlarının “derecelendirilmesi” çeşitli metodolojiler kullanılarak yapılmaktadır. Bunların dikkatle okunması gerekse de bu değerlendirmeler genellikle hükümet taahhütlerinin faydalı özetlerinden oluşur. Eleştiriler bağlam ve araştırma ipuçları sağlamaktadır.
Bu kaynaklar ayrıca ülke emisyonları hakkında bol miktarda bilgi sağlamaktadır. Emisyon verilerine ilişkin kaynaklar hakkında daha fazla bilgi için 5. bölümü okuyabilirsiniz.
NDC’lerin Değerlendirilmesi için Kaynaklar
Uluslararası Enerji Ajansı emisyonlara ilişkin ülke bazında veriler sağlamakta ve ayrıca Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkılar (NDC) hedeflerine ulaşmak için gerekli “yolları” değerlendirmekte. Örneğin, Meksika için IEA değerlendirmesi için şunları kaydetmiştir: “Meksika mevcut politika öngörüleri altında koşulsuz NDC hedefine ancak ulaşabilir.”
Climate Analytics ve New Climate Institute adlı iki kuruluşun ortak çalışması olan Climate Action Tracker (CAT) 40 ülkenin taahhütlerini derecelendirerek not veriyor. Bir örnek, Hindistan için verdiği “Oldukça Yetersiz” notuna bakınız. CAT, hükümet politikaları ve uygulananlar hakkında kapsamlı değerlendirmeler yapmakta. (Politikalar ve Eylemler sekmelerine bakınız). NDC’lere genel bir bakış İklim Hedefi Güncelleme İzleyicisi’nde bulunabilir. 1.5˚C Pathway Explorer, Paris Anlaşması’nın sıcaklık hedefine ulaşmak için gereken yurtiçi emisyon tahminlerinin yanı sıra 64 ülkenin temel özelliklerini de sunmakta. Site ayrıca metodolojisi hakkında da bilgi vermekte.
Climate Watch, Dünya Kaynakları Enstitüsü tarafından yönetilmekte. Her ülke için özetler içeren sayfaların yanı sıra her ülkenin NDC’sinin tam metnini kapsıyor. Anahtar kelime arama işlevine sahip bir Explore NDC Modülü, 150’den fazla yapılandırılmış gösterge kullanarak NDC’lerin karşılaştırılmasına izin verir. Muhabirlerin ülkelerin NDC sunumlarını yan yana karşılaştırmasına olanak tanır. Sitede ayrıca net sıfır hedefini taahhüt eden ülkelerin bir listesi ve başvuruları özetleyen bir grafik bulunmakta. Adaptasyon ve azaltım için mali gereklilikler hakkında bir sayfa da bulunmakta. Ayrıca 50’den fazla ülke sera gazı emisyonlarını en aza indirmek için uzun vadeli stratejiler (LTS) sunmuş.
Climate Watch, ülkelerin Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkılarını (NDC) sunmalarına ilişkin güncellenmiş bir harita yayınlamaktadır. Bu haritada, 174 ülke (turuncu) yeni veya güncellenmiş NDC sunmuş, 19 ülke (mavi) sadece tek bir NDC sunmuş, iki ülke tamamlanmamış bir NDC sunmuş (kırmızı) ve bir ülkenin (gri) BMİDÇS’de dosyalanmış bir NDC’si bulunmamaktadır. Resim: Ekran görüntüsü, Climate Watch
Climate Scorecard 24 büyük ülkenin iklim değişikliği planlarını değerlendirmekte. Örneğin, puan kartında Türkiye % 0 veya “İyileştirme Gerekiyor”, ABD % 50 “Bazı İlerlemeler” ve Avrupa Birliği % 100 veya “Doğru Yön” olarak derecelendirilmiş. “Ülke yöneticilerinin” ülkelerindeki iklimle ilgili kayıp ve hasarı değerlendirdikleri durumlar da dahil olmak üzere periyodik raporlar yayınlanmaktadır. Sitede ayrıca tek tek ülkeler hakkında hikayeler de yayınlanıyor. Aylık güncellemeler için kaydolabilirsiniz.
Climate Transparency, 20 gelişmiş ülke grubuna odaklanıyor ve Climate Transparency Report 2022 gibi yıllık incelemeler yayınlıyor. Ayrıca ayrıntılı ülke profillerine de bakabilirsiniz. G-20 üyesi olmayan yedi ülke için de benzer profiller oluşturulmuş: Bangladeş, Kolombiya, Nepal, Nijerya, Pakistan, Filipinler ve Vietnam. Climate Transparency Alman hükümeti ve diğerleri tarafından desteklenmekte.
BM Çevre Programı (UNEP) tarafından hazırlanan Pledge Pipeline “NDC’lere ve hükümetler tarafından sunulan diğer belgelere dayanmakta.” Ayrıntılı bilgiler bir Excel tablosunda gösterilmekte. Ayrıca, UNEP’in İklim Girişimleri Platformu (CIP) “işletmeler ve şehirler gibi devlet dışı aktörler tarafından yürütülen iklim girişimleri hakkında bilgi toplamakta.” UNEP’in yıllık Emisyon Açığı Raporu, G-20 üyelerinin hedeflerine ulaşma yolunda kaydettikleri ilerlemeyi özetlemekte ve olası politika eylemlerine ilişkin kapsamlı özetler sunmakta.
NDC Explorer, “azaltım, uyum, finans ve destek, planlama ve süreçle ilgili 70 alt kategori” ve daha fazlasını kullanarak NDC’leri özetlemektedir. Ülkeleri karşılaştırmak mümkün. Bu kaynak Alman ve İsveç hükümetleri tarafından desteklenmekte.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) İklim Değişikliği Gösterge Tablosu, “Raporlanan Sera Gazı Emisyonları ile Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı (NDC) hedeflerini” gösteren bir grafikle başlayan tek tek ülke sayfaları ile birçok özelliğe sahip. Veriler indirilebilir. IMF sitesinde “GSYH’nin Payı Olarak Çevre Vergileri” gibi ilgi çekici başka veriler de bulunmakta. IMF’nin Deneysel SEEA Tabanlı Üç Aylık Hava Emisyon Hesapları, her ülkenin ekonomik faaliyetlerinden kaynaklanan yıllık ve mevsimsel olarak düzeltilmiş üç aylık sera gazı emisyonlarını göstermektedir. SEEA, Çevresel-Ekonomik Muhasebe Sistemi anlamına gelmekte.
Afrika Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkılar (NDC) Merkezi, bu kıtadaki 56 ülkenin NDC’lerini özetlemektedir. Afrika NDC Merkezi, teknik bir komite tarafından yönetilmekte ve Afrika Kalkınma Bankası’nda bulunan bir sekreterya tarafından idare edilmektedir.
İklim Politikası Veritabanı, bir model politikalar matrisine göre kıyaslanan iklim azaltım politikaları hakkında bilgi sağlar. Ülke sayfaları, “binalar” gibi beş alanda politikaların benimsenme derecesini gösterir ve ilgili yasa ve yönetmelikleri listeler. Veritabanı periyodik olarak güncellenmekte. Bir Alman STK’sı olan New Climate Institute tarafından Hollanda üniversitesi ve devlet kurumunun desteğiyle sürdürülmekte.
Finlandiyalı akademisyenler tarafından 2022 yılında yapılan bir çalışma, ülkeleri 2016’dan 2021’e kadar daha iddialı bir yaklaşım benimseyip benimsemediklerine göre “evet” ya da “hayır” şeklinde sıralıyor. Bir blog yazısında yazarlar, “NDC’lerin çeşitli formatlarda olması ve çok farklı düzeylerde bilgi içermesi nedeniyle NDC’nin geliştirilmesini ölçmek zordur” diye yazdılar.
Muhabirlere yardımcı olmak için bazı ülke veya bölge düzeyinde iklim değişikliği taahhüt değerlendirmeleri mevcut olabilir. Görüntü: Ekran görüntüsü, CJID
İlçenizle ilgili olarak yerel ve bölgesel gruplar ya da akademisyenler tarafından yapılmış başka eleştirel değerlendirmeler de bulabilirsiniz. Muhtemelen İnternet’te biraz araştırma yapmanız tavsiye edilir.
Örneğin, Gazetecilik İnovasyon ve Kalkınma Merkezi tarafından yayınlanan 2022 tarihli Beyond Rhetoric and Ambition Assessing the Feasibility of Climate Pledges by West African Countries başlıklı raporda üç Afrika ülkesi, Gana, Gambiya ve Nijerya için geniş kapsamlı değerlendirmeler yapılmıştır. CJID İcra Direktörü Tobi Oluwatola, rapora yazdığı giriş yazısında “mali, kültürel ve altyapısal gerçekler de dahil olmak üzere yerel bağlamın sert gerçekleri, NDC’lerin iyi düşünülmüş stratejilerden ziyade boş hayaller gibi görünmesine neden oluyor” dedi.
Spesifik Politika Hedefleri Arayın
Hikayelerin NDC’lerde belirtilen ülke planlarının tamamını kapsaması gerekmiyor. Bu çok yönlü stratejiler ayrı ayrı incelenebilecek birçok bölüme sahip.
Bu tür hikayeler konusunda yardım almak için ormansızlaşma veya ulaşım gibi belirli konularda uzmanlaşmış kuruluşlara başvurun. Bu kuruluşlar politika stratejilerinin değerlendirilmesine yardımcı olabilir alternatifleri tartışabilir ve danışılabilecek yerel uzmanlar önerebilirler. Ekonominin belirli sektörlerini etkileyen emisyon azaltıcı planlar hakkında çok sayıda araştırma mevcut. Bunların bir kısmı yukarıda belirtilen raporlarda yer almakta ancak özel aramaları da deneyebilirsiniz.
Ambition to Action bir STK tarafından hazırlanan eleştirel bir rapor örneği olup, bu rapor Endonezya hükümetinin kömürden güneş enerjisine geçiş planına odaklanmakta. Alman hükümeti tarafından desteklenen Ambition to Action, Mart 2022’de yayınladığı raporda bu geçişi analiz ederek “dört yıl içinde gerçekleşebileceğini ancak ortak çaba eksikliğinin bu geçişi 7-10 yıl geciktirebileceğini” belirtiyor. Rapor ayrıca yüksek ve düşük engelleri inceliyor ve izinlerin kolaylaştırılması gibi tavsiyelerde bulunuyor. Ambition to Action, odaklandığı diğer üç ülke olan Arjantin, Kenya ve Tayland’da da benzer politika derinlemesine incelemeleri yapmıştır. Ambition to Action, politika yapıcıların bir dizi sektör ve temada azaltım eylemlerinin faydalarını belirlemelerine yardımcı olacak araçlar geliştirmiştir. (2021 yıllık raporuna bakınız.)
Bir başka potansiyel bilgi kaynağı ülke düzeyindeki iklim değişikliği projelerini destekliyor olabilecek uluslararası finans kuruluşları olabilir. Örneğin, bu 2022 UNDP raporu, 23 ülkede UNDP destekli projeleri kısaca açıklamakta ve muhtemelen belirli projeleri ve bunların nasıl uygulandığını anlamak için yararlı bir başlangıç noktası.
NDC Bağlamı Dışındaki Taahhütler
Belirli iklim değişikliği konularında çeşitli uluslararası girişimler mevcut. Katılımcı ülkeler bu bağlamlarda da vaatlerde bulunabilirler. Ancak bu çabaların bazıları son birkaç yıl içinde başladığı için ülkelerin katılımı NDC’lere yansımayabilir.
Bunlardan biri, 2021’de başladığından bu yana 150’den fazla ülkenin onayını alan Küresel Metan Taahhüdüdür. İklim bilimcilere göre metan emisyonlarının azaltılması iklim değişikliğiyle mücadelenin en hızlı yoludur. Katılan ülkeler genel bir azaltım hedefi üzerinde mutabık kaldılar ancak ülke düzeyinde hedefler belirlemediler. Dolayısıyla odak noktası taahhütleri onaylayanların sayısından onaylayanların atacağı adımlara dönüyor. (Bu konuda daha fazla bilgi için GIJN’in Metan Araştırma Rehberine bakınız).
GIJN’in Metan Emisyonlarını Araştırmaya Yönelik Raporlama Rehberi, gazetecilere sera gazı azaltım taahhütlerini incelemeleri için bir başka yardımcı kaynak sunuyor. Resim: GIJN için Marcelle Louw
Bir diğeri ise kömürü aşamalı olarak ortadan kaldırmak için çalışan ulusal ve alt ulusal hükümetler, işletmeler ve kuruluşlardan oluşan bir koalisyon olan Powering Past Coal Alliance (PPCA).
Bu girişimlerin daha geniş bir listesi 2022 tarihli Aciliyet Derecesi başlıklı raporun 17. sayfasında yer almakta: “Enerji dünyasının dört bir yanından liderlerin oluşturduğu küresel bir koalisyon” olan Enerji Geçişleri Komisyonu (ETC) tarafından hazırlanan Aciliyet Derecesi: 1,5°C’yi Masada Tutmak için Eylemi Hızlandırmak başlıklı raporun 2022 sayfalarında yer almakta.
Ayrıca AB Misyonu gibi alt-ulusal girişimlere de dikkat edin: İklim-Nötr ve Akıllı Şehirler. AB, seçilen 100 şehir için finansman sağlamaktadır. Proje desteği, AB destekli bir grup olan Net Zero Cities‘den gelmektedir.
Potansiyel hikayeler, ülkenizin bu girişimlere katılıp katılmadığını ve üye olarak neler yaptıklarını içerebilir.
GİRİŞ-TOC | 1 Bölüm| 3 Bölüm| 4 Bölüm| 5 Bölüm| 6 Bölüm
Toby McIntosh , dünya çapında gazetecilere çevrimiçi kaynaklar sağlayan GIJN Kaynak Merkezi’nin kıdemli danışmanıdır. Washington, D.C. merkezli, uluslararası şeffaflık yasalarını ele alan ve kâr amacı gütmeyen bir web sitesi olan FreedomInfo.org‘un (2010-2017) editörlüğünü yapmıştır. Bloomberg BNA’da 39 yıl çalışmış ve çok sayıda ABD Bilgi Edinme Özgürlüğü talebinde bulunmuş ve dünya çapında bilgi edinme politikaları hakkında yazmıştır. FOI savunucularından oluşan FOIANet ağının yürütme kurulu üyesidir.