Illustration: Marcelle Louw GIJN için hazırladı.

GIJN’in bu yeni rehberi 5 bölümlük bir seri halinde yayına alınacaktır. Bu bölüm rehberi tanıtan ve içeriğin kapsamını kapsamaktadır. Gelecek hafta yayına alınacak ilk bölümde yeni seçim araçları yer alacak.

Dünya genelinde seçimler, dezenformasyon kampanyaları, dış müdahale, seçmenlerin baskı altına alınması, artan otoriterlik, kampanyalarda yaşanan yolsuzluklar, azınlık haklarından mahrum bırakılma, şiddet ve yıldırma gibi giderek yaygınlaşan tehditlerle karşı karşıya.

Rehber araştırmacı gazetecilerin seçime hazırlanırken çok çeşitli araçlara, tekniklere ve kaynaklara erişmeleri için hazırlandı. Peki bölümlerde neler var?

1.Bölüm: Yeni Seçim Verisi Kazıma Araçları
Dünyanın önde gelen gazetecilerine ve seçim uzmanlarına, 2022 ve sonrasındaki seçimleri araştıran muhabirler için en iyi yeni araç ve teknikleri sorduk. Bu bölümde, kendi grafikleriyle çevrimiçi seçim konuşmalarını ve dezenformasyonu izlemek için harika, ücretsiz araçları listeledik. Ayrıca, “Control-F” anahtar kelime arama komutlarından daha gelişmiş dijital beceriler gerektirmeyen, seçimle ilgili web sitelerinin arkasındaki kişileri belirlemek için oldukça basit başka bir araç da sunacağız.

2.Bölüm: Seçimlere Hazırlık
Bu bölümde, seçim kurallarını anlamak ve olası satışları ve kaynakları bulurken kendinizi, kaynaklarınızı ve verilerinizi nasıl güvende tutacağınızı anlamak için araçlar ve kaynaklar listeleyeceğiz. Ayrıca, giderek daha popüler hale gelen “seçilmiş otokratların taktik kitabı” da dahil olmak üzere, araştırılacak seçim eğilimlerini listeleyeceğiz.

3.Bölüm: Adayların İncelenmesi
Muhabirlerin politikacılar hakkında hiçbir şey bilmediklerini varsayalım. Burada, adayların çevrim içi geçmişlerini, gizli varlıklarını ve onları gerçekten tanıyan kişiler için bağlantılarını ortaya çıkarmak için araçlar paylaşıyoruz. Açıklayıcı bir Brezilya vaka çalışması kullanarak adayların geçmişleri üzerinde durum tespiti yapmak için bir metodoloji de paylaşacağız.

4.Bölüm: Seçim Konuşmalarını İzleme ve Dezenformasyonun Arkasındaki Suçlular
Etkili seçim konuşmaları gerçekte nerede yapılıyor? Siyasi reklam bağışçıları ve yanlış bilgi verenler kimlerdir ve bunlar nasıl tespit edilebilir? Bu bölümde, vatandaşların önemli politika sorunlarından tuhaf komplolara, seçimleri şiddetle devirmeye kadar her şeyin tartışıldığı Telegram ve Twitter gibi platformlara girmek için adım adım yöntemleri paylaşacağız.

Dikkate Alınması Gereken Genel Seçim Stratejileri 

1-Yurttaşlar Aracılığıyla Yerel İpuçlarını ve Veritabanlarını Bulun.

Uzmanlar ve GIJN üyesi haber odaları seçim için veritabanları ve araçların önemli olduğunu belirtse de , çoğu seçim sürecinde önemli bilgilerin insan kaynağından geldiğini belirtiyor. Buna kulaktan kulağa aktarılan mesajlar, mahkeme kararları ve sivil toplum örgütleri uzmanları, seçim uzmanları, seçim kampanyalarında çalışanlar ve daha önemlisi demokrasiyi benimseyen sade vatandaşlar da dahil.

ABD hükümeti tarafından finanse edilen Ulusal Demokratik Enstitüsü‘nün seçim programları direktörü Pat Merloe, dünyanın dört bir yanındaki yüzlerce tarafsız seçim izleme grubundan gazeteciler içim çok sayıda bilgi bulunduğunu söylüyor. NDI’nin ülke bazında veri tabanı, 89 ülkede 251 denetlenmiş kuruluşu içeriyor. Güvenilir grupların bağımsız medya için yeterince kullanılmayan kaynaklardan olduğunu ve en önemlisi, muhabirleri kampanyalar ve destekçilerin yasal uyumluluğunu değerlendirmek için ihtiyaç duyacakları güncel yerel seçim kurallarına ve veri setlerine yönlendirebileceğinizi söylüyor. Örnek olarak Merloe, Zambiya’nın 2021 cumhurbaşkanlığı ara seçimlerine 1.108 gözlemci yerleştiren Zambiya Hıristiyan Kiliseleri İzleme Grubu’nu (CCMG) ve Gürcistan’daki Genç Avukatlar İttifakı ve ISFED‘i (Uluslararası Adil Seçimler Derneği) gösterdi.

“Bazıları seçim şiddetine bakıyor olabilir; bazıları dezenformasyona bakıyor olabilir;  seçmen listelerinin bütünlüğü, oy verme merkezleri, seçim gününde dikkat edilmesi gereken 10 şey.” diyor Merloe.

2-Yoksa Bile Ülkenizde Demokrasi Varmış Gibi Haber Yapın

Halihazırda otoriter yönetimin pençesinde olan ülkelerde seçimleri takip etmek için önemli bir genel strateji mümkün olduğunda ülkenin işleyen bir demokrasisi varmış gibi haber yapılmalı. Başka bir deyişle: muhtemelen tutuklamalar, işten çıkarmalar veya kayıtlı oylama değişiklikleri ile sonuçlanmayacak olan kampanya yolsuzluk hikayelerini bile takip edin, çünkü bağımsız Mısırlı editör Lina Attalah‘ın işaret ettiği gibi, bu yaklaşım otosansürü önlemeye yardımcı olur ve çıtayı yüksek tutar yani seçmenlerin kamu etiğine ilişkin beklentilerinde çıtayı yüksek tutar.

3. Seçimin  kirli hilelerine dair kitle kaynaklı kanıtlar.

Ülkenizdeki seçim tartışmalarında WhatsApp gibi kamuya açık olmayan mesajlaşma platformları hakimse  özellikle Güney Afrika veya Latin Amerika’dan  uzmanlar, haber odalarının Google Voice uygulaması aracılığıyla bir WhatsApp satır numarası yayınlamasını tavsiye ediyor. Ardından, kitleleri herhangi bir yanlış seçim iddiasını, seçmen kaydı kirli numaralarını veya karşılaştıkları aşırılık yanlısı korkutma hareketlerini bildirmeleri için bu kaynağı kullanmanızı öneriyor. Dahası, uzmanlar, rakip haber odalarının iş birliği yapmasını ve aynı ihbar hattı numarasını kullanmasını, birlikte çalışarak anti-demokratik suistimalleri ortaya çıkarmasını ve ardından kaynağına kadar takip etmesini tavsiye ediyor.

Bu teknik, yerleşik demokrasiler için, özellikle de dezenformasyon robot çağrılarını keşfetmek için de önemlidir. Seçmenler için ek vergi incelemesini yanlış bir şekilde tehdit eden veya azınlıklara seçim gününden sonraki gün oy kullanmalarını tavsiye eden çağrılardan sorumlu olanların izini sürmek, şaşırtıcı bir şekilde, muhabirlerin karşılaştığı en zorlu teknik sorunlardan biri olarak ortaya çıktı. Ancak uzmanlar, bu çağrılardan elde edilen kitle kaynaklı verilerin başlamak için en iyi yer olduğu konusunda hemfikir.

4. Basit Boolean Google aramalarını deneyin ve tekrarlayın.

Gelişmiş Boolean arama yöntemleri ve “Google dorks“, çevrim içi aramaları ihtiyacınız olan verileri daraltmak için güçlü araçlardır. GIJN’nin bu kılavuz için uzmanlarla yaptığı röportajlardan çarpıcı bir sonuç ise dijital aramalarının ne kadar basit, hızlı ve deneme yanılma eğiliminde olduğu.. Aslında, gelişmiş açık kaynaklı istihbarat becerilerine nadiren ihtiyaç duyulur. Örneğin, araştırmacı gazeteci ve New York Üniversitesi’nin Demokrasi için Siber Güvenlik projesi danışmanı olan Nancy Watzman‘ın seçmenleri yıldırma planları için Google’da arama yaptığını izledik ve çoğu zaman, yalnızca alternatif, dikkatlice düşünülmüş anahtar kelimelerin yanı sıra hepimizin kullandığı aynı Google arama çubuğundaki VE ve VEYA temel terimleri var.

İşte Watzman’ın dijital muhabirinin defterinden yapılan basit Google aramalarına bir örnek. 2021’de ABD Kongre Binasındaki 6 Ocak isyanından sonra, Başkan Joe Biden’ın 20 Ocak’ta göreve başlamasına yönelik şiddet tehditlerini kontrol etmek için bir dizi eşleştirilmiş terim kullandı:

“vatansever” VE (“marş” VEYA “miting” VEYA “ 20 ocak” VEYA “20 Ocak” VEYA “hileli seçim” VEYA “ashli babbit” VEYA “fırtına” VEYA “sermaye” VEYA “başkent”) “açılış” VE (“marş” VEYA “toplanma” VEYA “fırtına” VEYA “dolandırıcılık” ”).

Watzman, Google’ın kendisinin seçim araştırmaları  için son derece güçlü olduğunu söylüyor. Arama motorunun ve araştırdığımız kişilerin yöntemine göre düşünürsek, düşünme eğiliminde olursak ve denemeye devam edersek sonuç alırız.

5. Seçmen beklentilerini yönetin.

Araştırmacı gazetecilerin  rolü yalnızca seçimlerde hesap verebilirliği ve yanlışları içermemeli, aynı zamanda bildirilen gerçeklerin gerçekliğini ve seçimlerin meşruluğunu vurgulayan etkili kamu hizmeti gazeteciliğini de içermelidir. Bu, sahte sahtekarlık iddialarına karşı koymak, haber odası iş birliğini teşvik etmek ve normal gecikmeler ve seçim sayılarındaki tipik hatalar için seçmen beklentilerini belirlemek için Flourish gibi mükemmel açık kaynaklı araçlarla birlikte görselleştirmeleri de içerir. Uzmanlar ayrıca, siyasi olarak kutuplaşmış ülkelerde medyanın güvenini artırmak için  “Neden yaptık” açıklayıcılığını da  tavsiye ediyor. Trusting News‘in müdür yardımcısı Lynn Walsh, muhabirlerin “Bunu neden/nasıl yaptık” kutularını araştırmacı gazetecilik haberlerinin gövdesine belirgin bir şekilde yerleştirdiğini ve muhabir tarafından yapılan samimi, birinci şahıs video klip açıklayıcılığını da düşündüklerini belirtiyor.

RISE Moldova Vaka Çalışması: Seçim Kapsamında Bir Metodoloji

Güvenilir küresel ve yerel veritabanları, yeni soruları tetiklemek, bağlantıları bulmak ve gerçekleri kontrol etmek için mükemmel kaynaklardır. Bu kılavuzun sonraki bölümlerinde birkaç yararlı veri setini paylaşacağız.

Bununla birlikte, bir GIJN üyesi ve Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi’nin (OCCRP) Doğu Avrupa üyesi olan RISE Moldova araştırma kuruluşunun Rusça editörü Vladimir Thorik, seçim suistimallerine  ilişkin çoğu büyük haberin insan kaynakları veya sızıntılarla başladığını vurguluyor. Ve veri tabanı madenciliği, sosyal medya aramaları ve açık kaynak araçlarının bir kombinasyonu ile sona erer bu durum.

2020’de Thorik ve ekibinin “Kremlinovici” soruşturması tam da böyle bir yol izledi. Olay, RISE Moldova’nın önceki kapsamlı seçim araştırmalarına saygı duyan isimsiz bir kaynaktan gelen bir sızıntıyla başladığını söylüyor. Bu ilk sızıntıyı, gelişmiş kaynaklarla yapılan görüşmeler takip etti ve Chernov Arşivleri olarak bilinen bir veri tabanı ve ayrıca Rus Dosya Merkezi ile ortak haberleştirme  yoluyla doğrulandı.

Bu kapsamlı süreç sayesinde, RISE Moldova, Moldova’nın o zamanki cumhurbaşkanının yeniden seçim kampanyası ile Rus istihbarat servisleri arasındaki yakın bağlantıları ve koordinasyonu ortaya çıkardı. Buna ek olarak, seçim yasalarının ihlallerini belgeledi, cumhurbaşkanının ailesi ile Rus şirketleri arasında çeşitli ticari bağlantılar buldu ve cumhurbaşkanlığı ve iktidar partisi genel merkezine gelen sekiz gizemli ziyaretçiyi Kremlin’den gönderilen “seçim teknolojisi danışmanları” olarak belirledi. RISE Moldova, bazı yerel konuşmaların ve kampanya sloganlarının gizli bir Rus dış etki biriminde nasıl hazırlandığını bile gösterdi.

Thorik’in serisi, seçim kepçeleri için izlenecek faydalı bir vaka çalışmasını temsil ediyor. Aşağıdaki gibi ipuçlarını içerir:

-Kampanyalar, sivil toplum kuruluşları ve kolluk kuvvetleri etrafında insan kaynakları geliştirin.

-Sosyal medyayı ve OpenCorporates ve Aleph gibi veritabanlarını kullanarak adayların finansal ve politik bağlantılarını araştırın. RISE Moldova, Rus kaynaklarından sızdırılan Chernov Arşivleri veritabanını kullandı.

-Bu durumda kaynaklarınız tarafından işaretlenen Rus müdahalesi gibi seçim tehditlerini belirleyin ve aktif olarak anti-demokratik saldırı belirtileri arayın.

-Tutarlı bir şekilde cesur siyasi habercilik  ile ihbarcılardan sızıntıları çekin ve belgeler için Protonmail ve iletişim için Signal gibi şifreli kanalları kullanarak ihbarcılara daha fazla güven sunun.

-Araştırdığınız eylemin tetiklediği siyasi konuşmaları, yanlış bilgileri ve olası etkileri öğrenmek için sosyal medya arama araçlarını kullanın.

-Ortaya çıkardığınız sorunlar  hakkında daha iyi kaynaklara veya daha derin içgörülere sahip haber odaları ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlarla işbirliği yapın. RISE Moldova, yabancı seçimleri etkilemekten sorumlu Kremlin departmanını araştırmak için Rus Dosya Merkezi ile işbirliği yaptı.

Seçim kuralları konusunda kendinizi eğitin – Moldova yasaları ve bu durumda Merkez Seçim Komisyonu – ve olası kural ihlallerini kontrol edin.

-Yüz yüze görüşmeler yapmak için sokaklara çıkın ve mitinglerde ve halka açık etkinliklerde kampanyalara yakın olası iç kaynakları not edin  sürücüler, aşçılar ve kampanya fotoğrafçıları dahil araştırın. Daha sonra analiz için kampanya personeli ile etkileşime giren tanımadığınız yüzlerin fotoğraflarını çekin.

-Kahramanları belirlemek ve izlemek için açık kaynaklı araçları kullanın. Thorik’in ekibi, kaynaklarının tanımadığı dışarıdaki “seçim danışmanlarını” belirlemek için PimEyes ve Findclone gibi araçlar kullandı.

-Bu görevi kötüye kullanmanın seçimi nasıl değiştirdiğini veya benzer taktiklerin diğer ülkelerde önceki seçimleri nasıl bozduğunu göstermek için uzmanları ve veri analizi yapanları dahil edin.

Thorik, “Bir seçimde büyük bir ifşa için, herhangi bir veritabanında bulamayacağınız, yani iyi yerleştirilmiş insan kaynakları veya sızıntı anlamına gelen birincil bilgilere ihtiyacınız var” diye açıklıyor. “Fakat gerçekleri kontrol etmek ve daha fazla kazmak için bu veritabanlarına ve bireyleri sıfırlamak için araçlara ihtiyacınız var.” Örneğin, Thorik’in aldığı ilk ipucu, Moldova’nın o zamanki başkanının stratejik iletişim için kullandığı ve ardından RISE Moldova ekibinin hedefli çevrimiçi aramalarına rehberlik eden çevrimiçi kullanıcı adı “Kremlinovici”yi ortaya çıkardı.

Ancak sızdırılan materyaller gazetecilerin eline nasıl geçmeli? Thorik, “Sızıntıların kişisel aktarımı iyi çünkü dijital bir izi ortadan kaldırıyor” diyor. “Ancak, sızıntıları şahsen değil, bir aracı aracılığıyla almanızı öneririm, çünkü doğrudan temas kaynağı tehlikeye atabilir.”

Thorik’in soruşturması, Rusya yanlısı bir aday adına endişe verici yabancı müdahaleyi ortaya çıkarmanın yanı sıra, dışarıdan danışmanların Merkez Seçim Komisyonu’na kaydolmamaları nedeniyle Moldova yasalarının ihlal edildiğini de kanıtladı. Ayrıca, Rus tavsiyesinin ardından görevdeki komutanın kampanya taktiklerinin nasıl büyük ölçüde değiştiğini gösterdi.

Not: Muhabirlerin seçimleri araştırmasına yardımcı olabilecek harika bir yeni araç veya veritabanı biliyorsanız, lütfen bunu bizimle hello@gijn.org adresinden paylaşın. Bir sonraki bölümümüz olan “Bölüm 1: Yeni Seçim-Kazma Araçları” da dahil olmak üzere bu Seçim Kılavuzunun sonraki bölümlerini tekrar kontrol ettiğinizden emin olun.