4.Bölüm| Araştırmacı Gazeteciler için Seçim Rehberi: Siyasi Mesajlaşma ve Dezenformasyonun Araştırılması

İllüstrasyon: Marcelle Louw GIJN hazırladı.

Sosyal medya platformları, seçimlerde güçlü siyasi mesajlaşma alanlarına dönüştü. Etkileri, genç ve haklarından mahrum seçmen katılımını artırmak gibi olumludan, aday memlerinin dolaştırılması gibi anlamsızlığa, ücretli olan yanıltıcı reklamlara ve koordineli dezenformasyon kampanyalarına kadar uzanır.

Hükümetler tarafından yönetilen medya ve partizan aktörler, otokratlar için birincil güçlendiriciler olmaya devam ediyor. Afrika ve Hindistan gibi yerlerde bu unsurlar, karmaşık ve disiplinli mesajlaşma ağları aracılığıyla yanlış anlatılar üretti. Bu arada, özel sektöre ait TV kanallarının otoriter liderlerin müttefikleri tarafından tekelleştirilmesi, Sırbistan ve Polonya gibi ülkelerde muhalefetin sesini bastırıyor.

Veri paylaşımı ve izleme sayesinde, çevrimiçi kampanya reklamcılığı artık tam olarak demografik alt gruplara göre mikro ölçekte  hedeflenebilir. Kâr amacı gütmeyen küresel doğruluk kontrolü First Draft News’e göre, “yasaların yama çalışması ve siyasal reklamcılığa bırakınız yapsınlar yaklaşımı, siyasi kampanyalarda hesap verebilirliğin eksikliğine ve yanlışlıklarına, yanlış ve dezenformasyonun yayılmasına neden oldu.”

Sonuç olarak, bu gürültüyü kesmek ve gerçekte neler olup bittiğine dair seçmenlere kanıt sunmak giderek daha fazla basına bırakılıyor.

Gerçeği kontrol eden kuruluşlar genellikle takdire şayan bir iş çıkarırken, çevrimiçi yalanları ifşa etmek ve manipüle edilmiş görüntülerin tespit edilmesi, seçim dezenformasyonunun veya kirli oyunların ardındaki kişileri takip etme rolü genellikle araştırmacı gazetecilere bırakılıyor. Seçim mesajlarıyla ilgili kritik soruları ortaya çıkarmak için birincil kaynak haline geldiler. Örneğin: Çevrimiçi siyasi mesajları kim yönlendiriyor? Hangi seçmenler arasında hangi konuşmaları tetikliyorlar? Adaylar için fon nereden geliyor?

Dezenformasyon ve anti-demokratik güçlerin kuşatması altındaki yerleşik demokrasilerdeki muhabirler için Miami Herald’da muhabir olan  Sarah Blaskey şöyle bir öneri sunuyor: Demokrasiler sandığınızdan çok daha kırılgandır, bu yüzden seçiminizi dış muhabirmiş gibi yapın.

Bu bölümde, çevrimiçi olarak siyasi konuşmaları, kampanya reklamlarını ve dezenformasyon anlatılarını izlemek için yararlı tekniklerin yanı sıra, dünyanın önde gelen medya manipülasyon uzmanlarından bazılarıyla yapılan röportajlara dayanarak bu kampanyaların kaynaklarını bulmaya yönelik ipuçları paylaşıyoruz. Ayrıca gazetecilerin dikkat etmesi gereken “kirli oyunlar”ın bir listesini paylaşıyor ve bunların arkasındaki suçluları veya şüpheli kanunları nasıl ortaya çıkaracağını açıklıyoruz.

Terimler üzerine kısa bir not: Bu bölümde bazı terimler kullanılmaktadır. Yanlış bilgilendirme yanıltma amacı olup olmadığına bakılmaksızın yayılan yanlış bilgi olarak geniş bir şekilde tanımlanan ve dezenformasyon ise kasıtlı olarak yanıltıcı veya önyargılı bilgilerin, manipüle edilmiş anlatıların veya gerçeklerin ve propagandanın yayınlanması anlamına gelir.

İzlenecek Mesajlaşma Trendleri

First Draft News, seçim müdahalesi için üç ana yolu işaretledi.

1. Adayları ve partileri itibarsızlaştırmayı amaçlayan dezenformasyon.
2. Seçmenleri oy kullanma zamanı ve yeri konusunda yanıltmak gibi, oy verme sürecini kesintiye uğratmayı ve katılımı engellemeyi amaçlayan bilgi operasyonları.
3. Halkın sonuçlara olan güvenini sarsmak için tasarlanmış yalanlar.

First Draft News’in kurucu ortağı Claire Wardle, gerçek içeriğin kasıtlı olarak çarpıtıldığı “bağlamın silah haline getirilmesi”nin seçimlerdeki en ikna edici dezenformasyon biçimi olduğu konusunda uyarıyor.

Hedeflenen yalanlara ek olarak ülkeler bir zamanlar Beyaz Saray’da dönemin ABD Başkanı Donald Trump’ın danışmanı olarak kısa bir süre çalışmış olan sağcı medya kişiliği ile Steve Bannon tarafından “dünyayı sular altında bırakmak” olarak tanımladığı güçlü mesajlaşma taktiğinin sayısız örneğini görüyor. Buradaki amaç, insanları iddia ve komplo yağmuruna tutarak halkın medyaya ve diğer kurumlara olan güvenini sarsmak. Partizan destekçileri tarafından zorlanan ve gerçeklerin yerine öfkeli söylemlere öncelik veren sosyal medya algoritmaları tarafından güçlendirilen bu tür “çıplak iddia” mesajları, en ince kanıtları bile sağlamaya çalışmadan, her yerde demokrasiye yönelik temel bir tehdit oluşturuyor. ABD’de halkın güvenindeki erozyonu analiz eden yeni bir kitap, yazarları Harvard’dan Nancy Rosenblum ve Dartmouth üniversitelerinden Russell Muirhead. Fenomeni “teorisiz komplo teorisi” olarak adlandırıyor ve “yeni komplocuların kendi gerçekliğini tekrar yoluyla dayattığı” konusunda uyarıda bulunuyor.

Branko Çeçen, Sırbistan Araştırmacı Gazetecilik Merkezi (CINS) müdürü ayrıca GIJN üyesi geçtiğimiz günlerde Balkanlar bölgesindeki ürkütücü derecede çok sayıda seçmenin tamamen asılsız çevrimiçi komplo teorilerinin esareti altında kaldığından bahsediyor. “İnsanların büyük bir yüzdesinin olası en kötü komplo teorilerine tamamen ikna olması inanılmaz.” diyor. Aldatılanların çoğu siyasetle aşırı meşgul olsa da, Čečen, asılsız iddia selinin “yeni geri çekilen” diğer vatandaşlar üzerinde de zıt, ilgisizliğe neden olan bir etkiye sahip olduğunu kaydetti.

Siyasi kampanyalar ayrıca, seçmenleri telefonla taciz ve korkutmalardan korumak için kuralları aşmak için yeni teknolojileri giderek daha fazla kullanıyor ve isimsiz toplu metin kampanyalarını kullanabiliyor. Destekçileri hedeflenen olayları toplamaya teşvik etmek veya oylama istasyonları da buna dahil.  Örneğin, ABD Federal İletişim Komisyonu vatandaşlara siyasi mesajlar göndermek için “otomatik çevirme” kullanımını yasaklar. Yanıt olarak tüm numaraları manuel olarak çevirmek için gönüllü orduları kiralamak yerine  bazı kampanyalar yarı otomatik, eşler arası partizan platformlar insanları istenmeyen toplu mesajlarla bombalamakta.

Benzer şekilde, Hindistan Devlet Başkanı Narendra Modi’nin Bharatiya Janata Partisi büyük bir gönüllü ordusu kurdu. Önceden yazılmış kampanya mesajlarını ve temalarını arkadaşları ve aileleriyle tekrar tekrar paylaşmaya hazır olan insanlar.  Ve Afrika Stratejik Araştırmalar Merkezi tarafından yapılan 2021 analizi çok sayıda ülkede yaygın dezenformasyon seçim kampanyaları o kıtada Atlantik Konseyi’nin Dijital Adli Tıp Araştırma Laboratuvarında (DFRLab) Güney Afrika merkezli bir araştırmacı olan Tessa Knight, “Ortaya çıkardığımız koordineli dezenformasyon, buzdağının sadece görünen kısmı,” dedi. “Hükümetler ve siyasi figürler, sahte, kopya ve koordineli içerik üretimi yoluyla sosyal medya algoritmalarını manipüle etmeyi öğrendikçe genişliyor.”

Politik Mesajlaşmayı İzleme

Illustration: Marcelle Louw  GIJN için tasarladı.

Seçimlerle ilgili bilgi seli göz önüne alındığında, alandaki uzmanlar izlemelerini mümkün olduğunca organize etmeye ve otomatikleştirmeye çalışıyor. Facebook gruplarını ve Twitter listelerini takip etmenizi ve bunun gibi Google arama hilelerini kullanmanızı tavsiye ediyorlar. site:twitter.com/*/listeler “LISTNAME” hedefleri takip etmek ve sosyal medya platformlarının otomatik olarak hangi ilgili hesapları ve video kanallarını önerdiğine dikkat etmek.

Harvard Üniversitesi Shorenstein Merkezi’nde araştırma görevlisi olan dijital medya manipülasyonu çalışan Jane Lytvynenko, “Sohbeti yönlendiren insanları takip ederken önemli olan işi algoritmaların yapmasına izin vermektir. Bu nedenle, bir hesabı takip ettiğinizde Instagram otomatik olarak ilgili diğer hesapları önerecektir” diyor.

Siyasi konuşmaların nerede olduğunu bulun.Her ülke, bölge ve ideolojik grubun tercih ettiği sosyal medya ve mesajlaşma platformları vardır. WhatsApp Güney Afrika’da ve Latin Amerika’nın birçok yerinde kullanılır. Çin’de WeChat sağcı gruplar arasında, büyük ölçüde Telegram; ve Filipinler’de neredeyse tamamen Facebook’tur. Bu nedenle, seçim ortamındaki temel platformları ve mesajlaşma uygulamalarını en baştan belirlemeniz çok önemlidir.

“Gerçekten önemli olan ilk şey anlamaktır. Konuşmalar nerede yapılıyor ve trendler neler, anlayın,” diyor Lytvynenko. “Örneğin, Brezilya gibi ülkelerde büyük bir Telegram alımı görüyoruz ancak ABD’de azalıyor. Ancak, Facebook gruplarının yanlış ve dezenformasyon için büyük bir vektör olmaya devam ettiğini unutmayın.

Seçmenlerin neyi bulmaya çalıştığını keşfedin. Google Trendler aracının içindeki filtreleri kullanın, oy kullanan toplulukların ne aradığını ve bir seçim konusuna ilginin ani hızlanmasını öğrenmek için idealdir.

Politikacıların kaldırdığı seçimle ilgili tweetleri bulun. Politikacılar tarafından silinen tweetleri ücretsiz olarak arayın Politwoops aracı artık 50’den fazla ülkede seçilmiş yetkililerden silinen mesajlardan oluşan bir veritabanına sahip.

Görsel: Shutterstock

Telegram mesajlaşma platformuna dikkat edin. Lytvynenko, “Telegram birkaç yıl öncesine kıyasla daha fazla ülkede siyasi açıdan daha önemli bir konumda.” diyor.  “Facebook ve Twitter gibi daha büyük platformlar aşırılık yanlısı hareketlerin daha fazla farkında olmaya çalıştıkça, bu grupların birçoğu Telegram’da giderek daha fazla güvende hissediyor ve kapatılmaktan çok daha az korkuyor. Muhabirlerin bu kanalları gerçekten yakından izlemesi gerekiyor.”

Telegram aramaları için bu 3 adımlı işlemi kullanın. Lytvynenko, Telegram’da seçim konularını araştırmak için bu stratejiyi öneriyor:

1. Joker karakter için anahtar sözcükler kullanarak sizin için yararlı olabilecek birkaç Telegram kanalını bulmak için Google’da şu operatörü – site:t.me (anahtar kelimeler) – kullanın.
2. Sonra tgstat aracı açın ve bulduğunuz ilginç kanalları ekleyin. Lytvynenko, “Tgstat yararlıdır çünkü size ekosistem hakkında bir fikir verir ve ardından bu kanalları takip edersiniz” diyor. Gazeteciler de kullanabilir tele gago aracı bu aramalar için uygundur.
3. Son olarak, Telegram’ı masaüstü uygulamasını indirin doğrudan siteden. Lytvynenko, bunu yapmanın size konuşma geçmişini dışa aktarma seçeneği sunduğunu belirtiyor. “Bu, her türlü toplu analizde yardımcı oluyor. Telegram masaüstü uygulamasının güzelliği, yeterli sayıda kanala abone olduğunuzda, onu yalnızca bir arama motoru olarak kullanabilmenizdir.” Platforma katılmadan önce gerçekleşen Telegram konuşmalarını da bulabileceğinizi söylüyor.

Snap Haritası ve son dakika haberleri için TweetDeck’i denemek  SnapChat’in Snap Map özelliği, mesajlaşma etkinliğinin ısı haritalarını gösterir ve harita üzerinde bir noktayı yakınlaştırmanıza olanak tanır ve gerçek zamanlı olarak orada çekilen video anlık görüntülerini izleyebilirsiniz. ProPublica’nın medya manipülasyon uzmanı Craig Silverman, “Bu kullanışlı bir araç ve bir son dakika haberi durumunda daha fazla bağlam toplamanıza olanak tanıyor” diyor. TweetDeck belirli bir yerden veya belirli bir konudaki sosyal medya gönderilerini pano sütunlarına yönlendirmenizi sağlar ve daha fazlasına olanak sağlar.

Müttefiklerin partizan sitelerini kontrol etmek için kopyala-yapıştır hilesini deneyin. Aşırı partizan web sitelerinin “Hakkında” veya “Ana Sayfa” sayfasından bir parça metin kopyalayın, Google’a yapıştırın ve saniyeler içinde bunun diğer sitelerde kopyalanıp kopyalanmadığını hızlıca görebilirsiniz. Ayrıca, aynı web tasarımcısının işin içinde olduğunu gösterebileceğinden, benzer logolara ve düzenlere dikkat edin.

Aşırı partizan hesapları analiz etmek için Twitonomy’yi kullanın. Twitonomy aracı, muhabirlerin belirli bir Twitter hesabını inceleyerek kişinin ne zaman ve ne sıklıkta tweet attığını, kimi retweetlediğini ve diğer hangi hesaplara yanıt verdiğini göstermesine olanak tanır.

İnternet kesintilerini takip eden Mozilla’nın yeni analiz aracını deneyin. Mart ayında, Mozilla internet kesintileri hakkında geniş bir veri setini  erişime açtı, bazılarının seçimle ilgili olduğu görülebilir. Veri setinde ücretsiz erişim için bu forma başvurabilirsiniz.

Çevrimiçi Siyasi Reklamların Kaynaklarını İncelemek İçin Araçlar

Çevrimiçi siyasi reklam kampanyaları, farklı reklamların veya aynı reklamın biraz değiştirilmiş sürümlerinin belirli demografik alt grupları hedeflediği mikro hedefleme taktiklerini giderek daha fazla kullanıyor. Örneğin, 2019 Birleşik Krallık genel seçimlerinin analizi First Draft News tarafından, Muhafazakar Parti’nin “Brexit’i Bitirin!” yalnızca 34 yaş altı erkek kullanıcılara ulaşmıştı. Ancak aynı reklamın tıpatıp aynısı, yalnızca sağlık hizmetleri ve güvenliğe odaklanan yeni bir altyazıyla yalnızca kadınlar tarafından görülüyordu. Rapor, sosyal medya algoritmalarının mesajları başlangıçta en çok yanıt veren gruplara ulaştırdığını ve sonunda güvenilir bir sosyal yardım stratejisi oluşturduğunu açıklıyor. Ve çevrimiçi reklamlar, kampanyalar için bir pazarlık olabilir. First Draft News, yarım milyondan fazla gösterim çeken bir SnapChat reklamının yayınlanmasının yalnızca 765 ABD dolarına mal olduğunu ortaya buldu.

Siyasi reklamlar için Facebook’un Reklam Kütüphanesi’nde arama yapın. Aralarında ABD Ulusal Demokratik Enstitüsü’nün seçim programı yöneticisi Julia Brothers’ın da bulunduğu birçok uzman, Facebook’taki veri stratejileriyle ilgili geniş şüpheciliğe rağmen, Facebook Reklam Kitaplığı siyasi reklamları ve bunların arkasındaki grupları araştırmak için önemli bir küresel araç haline geldi.

ProPublica’dan Silverman, “Muhabirlerin orada hangi siyasi reklamların olduğunu görmek için Facebook Reklam Kitaplığını taraması artık seçimlerde standart bir uygulama olmalı” diyor. “Belirli sayfaları hedefleyebilirsiniz, anahtar kelime araması yapabilirsiniz. Facebook’un daha küçük ülkelerde daha az çaba sarf ettiğinden şüpheleniyorum, ancak insanlar Facebook’ta siyasi reklamlar yayınlamak istiyorsa, önceden kayıt olmalı ve Facebook tarafından onaylanmalı ve bu reklamlar yıllarca arşivlenmelidir. Silverman, muhabirlerin Reklam Kitaplığı’nda buldukları ilgi çekici adları arayarak OpenCorporates veritabanından daha derine inebileceklerini söylüyor.

Google’ın hızla büyüyen siyasi reklamlar aracını kontrol edin. Şu anda belirli ülkelerle sınırlı olmakla birlikte, Google’ın Siyasi Reklamcılık Şeffaflık Raporu 2022 ve 2023’te hızla büyümesi bekleniyor. “Doğrulanmış reklam verenlerin” seçimle ilgili reklamlardaki harcama modellerine ilişkin ayrıntılı bilgiler içerdiği iddia ediliyor ve veriler günlük olarak güncelleniyor.

Silverman, “Facebook’un izleyicisi kadar harika değil ama verileri Google’dan indirebilir bazılarını görselleştirebilirsiniz  ve biraz arama yapabilirsiniz, bu yüzden kesinlikle kontrol edin” diyor. ABD’deki muhabirler ayrıca New York Üniversitesi Demokrasi için Siber Güvenlik Birimi tarafından geliştirilen mükemmel NYU Reklam Gözlemevini de inceleyerek Facebook reklamlarının arkasındaki kuruluşlar hakkında daha derin bilgiler edinebilirler.

Hâlihazırda siyasi reklamlar üzerinde çalışan yerel araştırmacıları bulun.“Ülkenizde siyasi reklamcılık üzerine çalışan akademisyenler var mı? Silverman, genellikle hemen hemen her ülkede bu tür insanlar var” diyor. “Kesinlikle onlarla konuşun ve platformların ortaya koyduklarından farklı olabilecek hangi çalışmaları ve verileri topladıklarını görün.”

Seçim Dezenformasyonunun Arkasındaki Aktörler Nasıl İzlenir?

Lytvynenko, “Özellikle sosyal medyada yanlış bilgi yaymak, siyasi ve mali açıdan giderek daha karlı hale geliyor” diyor. “Bunu araştırmacı bir muhabir olarak düşünmenin bir yolu, ‘Kimin yararına?’ diye sormaktır. Şunları ekliyor: “Yurtiçi siyasetçilerin kendi gündemlerini desteklemek için yanlış bilgiler kullanıldığını görüyoruz, gerçekte olduğundan daha fazla desteğe sahipmiş gibi görünmek veya belirli bir politikayı zorlamak için bunu yapabiliyorlar.

Lytvynenko, sosyal medyanın oluşturmaya yardımcı olduğu kısaltılmış dikkat süreleri göz önüne alındığında, görsel dezenformasyon biçimlerinin giderek daha güçlü olduğunu söylüyor, kapsamlı Washington Post kılavuzu tehdidi anlamaya yardımcı olabilir ve
şunları öneriyor: 

Seçimlerde dezenformasyon yapanlar kimler? Bunlar, eşgüdümlü yerel kampanyaların arkasındaki siyasi ajanlar olabilir; aşırı partizan haber medyası; yabancı, devlet destekli troll çiftlikleri; anti-demokratik veya siyasi aşırılık yanlıları; özel ilgi grupları; özel sosyal medya propaganda ağları; ve bazen site ziyareti başına yüzde bir oranında siyasi yalanlardan para kazanmanın bir yolunu bulan gençler. Onlar da farkında olmadan katılımcı olabilirler. First Draft News’in işaret ettiği gibi, iyi niyetli bir vatandaşın samimi iddiası dar bir konudaki bilgiler dezenformasyon ajanları tarafından seçim mesajlarında kullanılmak üzere yeniden kullanılabilir. Raporları şu örneği sunuyordu: “Avustralya’daki bir orman yangını mevsiminin nedenini bir kundaklama dalgası olarak yanlış bildiren bir [kişi], daha sonra iklim inkârı gündemiyle komplo teorisyenleri tarafından ele geçiriliyor.”

2016 yılında Silverman tarafından yapılan bir araştırma 100’den fazla Trump yanlısı dezenformasyon web sitesi ortaya çıktı. Makedonya’da tek bir kasabada, bazıları trafiğe dayalı reklam gelirinden ayda 5.000 dolara varan gelir elde eden genç propagandacılar tarafından yönetiliyordu. Çoğu, Donald Trump ile Demokrat rakibi Hillary Clinton arasındaki ideolojik farklılıkları umursamadı. Basitçe, Trump destekçilerinin sosyal medya paylaşımlarını daha kârlı buldular ve yine de yanlış ve yanıltıcı paylaşımlarının ABD’deki 2016 seçimleri üzerinde kötü niyetli bir etkiye sahip olduğuna inanılıyor. 2020 yılında Fransız muhabir Alexandre Capron, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki zarar verici bir dezenformasyon kampanyasının ne paradan ne de siyasi etkiden kaynaklandığını, sadece sosyal medyada övünme hakkı olduğunu ortaya çıkardı.

“Genellikle gördüğümüz yanlış bilgilendirmenin ilk aşaması, sosyal medyada mutlak bir içerik yağmuru, genellikle görsel içerik, bazen bağlam dışı, bazen yanıltıcı bir şekilde kırpılmış içerik.” diyor Lytvynenko.

Yeni dezenformasyon içgörü araçlarını deneyin. 
CrowdTangle uzun zamandır Facebook, Reddit ve Instagram’daki anlatıları izlemek için kullanılan araçlardan. Ancak Silverman, bu aracın artık yeni sınırlarla (yeni hesapların askıya alınması gibi) kısıtlandığı ve belirsiz bir gelecekle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıyor. Filipinler gibi ülkelerde Facebook’un hakim olduğu seçimlerde bu şüphesiz gazetecilere bir darbe oldu. Ancak Silverman, gelişmekte olan kaynaklara örnekler veriyor: Junkipedia, çoğu ülkede en azından benzer bir kazma işlevini yerine getirme potansiyeline ve daha medya dostu özelliklere sahiptir. Junkipedia viral yanlış bilgilere ve “sorunlu içeriğe” odaklanır.

Junkipedia gibi yeni araçlar, çevrimiçi seçim yanlış bilgilerinin taranmasına yardımcı olur. Resim: Ekran görüntüsü

Yeni hikaye ipuçları olarak hızlı doğrulama araçlarını kullanın. Gerçekleri kontrol eden kuruluşlar genellikle hata ayıklamada birincil rolü üstlenirken, şüpheli görüntüler ve iddialar genellikle daha büyük soruşturmalarda ortaya çıkar ve bunlar da doğrulama gerektirir ve değerli yeni ipuçlarını tetikleyebilir. GIJN’nin popüler görüntü doğrulama kılavuzu, gazetecilik eğitmeni Raymond Joseph, ücretsiz araçlar da dahil olmak üzere çeşitli kullanıcı dostu araçların nasıl kullanılacağını titizlikle anlatıyor. Fotoğraf Sherlock uygulaması ve sosyal medyadaki manipüle edilmiş fotoğrafları kontrol etmek için Sahte Görüntü Dedektörü uygulaması ve görüntülerdeki ipuçlarını nasıl tespit edeceğinize dair ipuçlarını da sunuyor. Özellikle kampanya takibinde zamanı kısıtlı muhabirler için kullanışlı. Ayrıca, Google fotoğrafları gazetecilerin fotoğraf URL’lerini veya web adreslerini cep telefonlarına bırakarak saniyeler içinde fotoğrafları nasıl kontrol edebileceklerini açıklıyor

İzleyicileri yaygın seçim propagandası türleri konusunda eğitin. Yanlış bilgilendirme ve dezenformasyon ne yazık ki artık o kadar yaygın ki, farklı türden yanlışları anlamak önemlidir. İzleyiciyi belirli bir eyleme yönlendirmek için tasarlanmış ajit prop veya yerleşik gerçeklere saldırmak için yanlış ve aldatıcı anlatılar üreten gaslighting gibi güveni baltalamak ve farklılıklarını bağlamsallaştırmak için kullanılıyor. Bununla ilgili daha fazla bilgi için bu yararlı açıklayıcı kar amacı gütmeyen Data & Society grubu tarafından ve bu bilgi bozukluğu araç kutusu First Draft News içeriklerini okuyunuz. 

Dezenformasyon süper yayıcılarını takip edin. Eşgüdümlü sosyal medya seçim dezenformasyonu ile popüler ama yanlış mesajların masum paylaşımı arasında nasıl ayrım yapabilirsiniz? CooRnet İtalya’nın Urbino Üniversitesi’nde geliştirilen bir program, şüpheli paylaşım kalıplarını belirlemek için algoritmalar kullanıyor. R programlama dilinde bir araç olan CooRnet, Gephi açık kaynaklı görselleştirme platformu.

WeVerify Twitter SNA aracı dezenformasyon faydalanıcılarını bulmayı sağlar. Bu rehberin 1. bölümünde Twitter SNA aracına  yer verdik. Twitter’da tanıtılan seçim dezenformasyonunun arkasındaki kişileri takip etmek ve grafiksel olarak haritalandırmak için kullanılabilir. Uzmanların bu aracı ezber bozan bir araç olarak görmelerinin iki nedeni, içerikten çok kullanıcılara odaklanması ve muhabirlerin özel becerilere ihtiyaç duymamasıdır. Dikkat çekici bir şekilde, bu araç, aldatma kampanyalarından potansiyel olarak en çok yararlanan kuruluşları ve web sitelerini de ortaya çıkarabilir.

Otomatik sosyal medya hesaplarını tanımlayın. Diğer yararlı içgörülere ek olarak muhasebe analizi uygulaması şüpheli ‘bot’ hesaplarını ortaya çıkarmak için çeşitli teknikler kullanır. Örneğin, “Günlük Ritim” özelliği, yerel saatle 01:00 ile 05:00 arasında, yani insanların genellikle uykuda olduğu saatlerde tweet gönderen hesapları işaretler. Botometre araç, araştırdığınız bir hesabın veya takipçilerinin bot olma olasılığına ilişkin puanlar sunar.

Yalanlardan yararlanma girişimlerini arayın. Neden bazı politikacılar, zaten çürütülmüş olan ve kampanyalarına yardımcı olmuyormuş gibi görünen yalanları öne sürme zahmetine giriyor? Lytvynenko, “Dezenformasyonu belirli bir politikacı veya aktivist gruba bağladığınızda, el ele gidecek herhangi bir politikayı dayatmaya çalışıp çalışmadıklarını görmek önemlidir” diyor. “ABD’de [Donald Trump’ın 2020’de aldatıldığı yalanını öne süren] sahte ‘Çalmayı Durdurun’ kampanyası nedeniyle oy haklarında büyük bir kısıtlama görüyoruz. Bu adım, yanlış bilginin amacını anlamanıza yardımcı olacaktır.”

Deepfake tehdidini unutma. Gerçek insanların gerçekçi ama uydurma görüntülerini oluşturan Deepfake videolar halkın güveni ve demokrasi üzerinde yıpratıcı etki yaratabilir. Hukuk profesörü Danielle Citron’un 2019 TED Konuşmasında açıkladığı gibi. Benzer şekilde Silverman, “teknolojinin bir seçimi etkilemek için kullanılmasının an meselesi olduğu” konusunda uyardı. Tahmini şimdiye kadar henüz gerçekleşmedi ancak uzmanlar şaşırtıcı derecede etkili ve düşük teknolojili “ucuz sahte” taktiklerde, örneğin siyasi bir videonun başlığını değiştirmek gibi artan bir eğilime işaret ediyor. Silverman, kampanyaların veya gazetecilerin videoları incelemek veya çürütmek için çok az zamanı olacağından, seçim günlerinden 48 saat önce derin sahtekarlıklara karşı seçimlerin muhtemelen en savunmasız olduğu konusunda uyarıyor.

InVid veya yeni Microsoft Video Kimlik Doğrulayıcı şüpheli derin sahtekarlıkları araştırmak ve adayın klipte tasvir edilen sahnede olup olmadığını kontrol etmek için geleneksel kaynakları kullanıyor.

Seçimlerde Kirli Hileleri Araştırmak

Seçim kirli oyunları, genellikle birkaç nedenden dolayı yalnızca araştırmacı gazeteciler tarafından takip edilir. Kolluk kuvvetleri etik olmayan taktikleri nadiren ele alır, oylama gözetim gruplarının tepki vermesi genellikle çok uzun sürer, medya izleyicileri tipik olarak hedef veya kurbandır ve kötü niyetli bir kampanyanın arkasındaki aktörler genellikle sizi daha geniş seçim skandallarına götürebilir.

Bunlar, kasıtlı olarak büyük veri yığınlarında medya bekçilerini boğmak gibi meşru siyasi hilelerden farklıdır. Klasik bir örnek: Bir adayın yüzlerce sayfalık tıbbi kayıtlarının kampanya bitiş tarihine yakın bir zamanda yayınlanması gibi.

Daha ziyade, seçmenleri yanlış bilgilendirmek veya kandırmak için tasarlanmış taktiklerden bahsediyoruz ve bunlar arasında gazetecilerin anti-demokratik, etik dışı veya ırkçı olarak ifşa edebilecekleri usulüne uygun olarak yürürlüğe konulmuş yasalar da yer alıyor. Örneğin, 2014 yılında ABD’nin Alabama eyaletinde çıkarılan yeni bir yasa, ehliyetler de dahil olmak üzere oy kullanmak için kabul edilebilir fotoğraflı kimlik belgelerinin dar bir listesini zorunlu kılmıştır. Ancak sadece bir yıl sonra partizan yetkililer, muhalefet partisini desteklemesi muhtemel mahallelerde bu ehliyetleri veren devlet dairelerini sistematik olarak kapattı. Partizan olmayan bir hukuk ve politika kuruluşu olan Brennan Center, bu hamlelerin arkasında bütçe kesintilerinin olduğu iddiasını çürütmek için, eyaletteki 31 kapatma işleminin nasıl ezici bir çoğunlukla muhalefete oy verme olasılığı yüksek vatandaşların yaşadığı ilçelerde gerçekleştiğini gösteren faydalı bir harita yayınladı.

Brezilya’daki işbirlikçi Comprova Projesi, birkaç yıldır seçim iddialarını araştırıyor. Resim: Ekran görüntüsü

Gerçeği ortaya çıkarmak için kitle kaynağı kullanın. Yanıltıcı seçim robocall’larının (önceden kaydedilmiş çok sayıda mesaj iletebilen otomatik aramalar) kökenlerini takip etmek oldukça zordur. Ancak uzmanlar, kitle kaynak kullanımının bu gibi kirli kampanya hilelerini tespit etmenin en iyi yollarından biri olduğuna inanıyor. Comprova Projesi, 2018’de 24 medya kuruluşunun aynı WhatsApp numarasını yayınlaması ve birleşik kitleleri için bir ipucu seli almasıyla Brezilya seçimlerini baltalayan yalanları başarıyla ortaya çıkardı. Proje, ülkenin 2022 seçimleri öncesinde olası kampanya hilelerini izlemeye devam ediyor.

Lytvynenko, “Kitle kaynak kullanımı, özellikle yanlış bilgilendirme için ilk anlatıları belirleme söz konusu olduğunda ve özellikle WhatsApp için son derece önemlidir” diyor. “Bir ihbar hattı yapın ve iş birliği yapın.”

Dikkat edilmesi gerekenler şunlar:

• Seçim günlerinde ve seçmen kayıt günlerinde sahnelenmiş, hedeflenmiş trafik sıkışıklıkları.
• Kamuoyu araştırmalarının, muhalif adaylara veya politikalara desteğin azaldığını göstermek için dürüst olmayan çerçeveleme veya manipüle edilmiş mesajlar kullandığı push-polling.
• Seçim takvimi ve kimlik gereklilikleri hakkında yanlış bilgi yaymak gibi, oy vermeyi caydırmaya yönelik dezenformasyon amaçlı robocall’lar.
• Seçmen kaydının vergi makamları tarafından daha fazla incelendiğini iddia ederek yeni seçmenlerin gözünü korkutmak.
• Rakibin kampanyasını becerilerden veya medya fırsatlarından mahrum bırakmak gibi rekabet karşıtı uygulamalar.
• Seçmenlerin posta yoluyla oy kullanma prosedürleri konusunda kasıtlı olarak kafalarını karıştırmak.
• Sevilmeyen kişilerle yanlış veya abartılı bağlantılar kurarak adayları karalamak için “karanlık PR” stratejileri kullanmak.
• Kampanya faaliyetleri için kamu kaynaklarının yasa dışı veya etik dışı kullanımı.
• Muhalif bir adayın ev adresini yeni bir siyasi bölgeye yeniden kaydettirmek.
• Yabancı müdahaleyi istemek.

Tartışmalı yasama taktikleri ise şunlar: 

• Muhalefet seçmenlerini dezavantajlı duruma düşürmek, caydırmak veya engellemek için seçim kurallarını değiştirmek. Bunlar, belirli partizan topluluklar arasında popüler olan günlerde seçmen kaydını önlemek için tasarlanmış yasaları ve muhalefet seçmenlerinin sahip olma ihtimalinin en düşük olduğu seçim kimliğini gerektiren yasaları içerir.
• “Otokratların seçim oyun kitabından” kanunlar. listesine bakın otoriterler tarafından yaygın olarak kullanılan kirli yasama oyunları bu kılavuzda daha önce yer almıştı.
• Aşırı gerrymandering. Siyasi bölge sınırlarını yeniden çizme sürecinin kötüye kullanılması, seçmenlerin liderlerini seçmediği, ancak liderlerin kendi seçmenlerini seçtiği seçimlere yol açabilir. Sonuç olarak, halk oylamasını büyük bir farkla kaybeden partiler, demokratik ilkelerle alay ederek temsil organlarının kontrolünü yine de kazanabilirler. İsrail ve Hollanda gibi orantılı temsile sahip ülkelerde veya Avustralya ve Kanada gibi partizan olmayan kuruluşların yasal sınırlarını çizmesine izin veren ülkelerde daha az sorun olsa da, gerrymandering taktikleri Macaristan gibi yerlerde seçmen haklarına yönelik bir tehdit olmaya devam ediyor. ABD, Hong Kong, Sudan ve Filipinler gibi.
• Seçmen sahtekarlığını bahane eden yasalar, oylamayı zorlaştırdığını iddia ediyor. Araştırmalar, yüz yüze seçmen dolandırıcılığının dünya çapında olağanüstü derecede nadir olduğunu ve ulusal sonuçlar açısından önemsiz olduğunu gösteriyor ancak birçok siyasi parti, kendilerine karşı oy kullanma eğiliminde olan belirli gruplar için oylamayı kasıtlı olarak zorlaştıran yasalar çıkarmak için bu önemsiz konuyu fena halde abartıyor. Yerel verileriniz yüz yüze seçmen dolandırıcılığının, örneğin yıldırım çarpması yaralanmalarından veya golfçülerin doğum günlerinde yaptıkları bir arada deliklerden daha az yaygın olduğunu gösteriyorsa, o zaman aşağıdakiler gibi görselleştirme araçlarını kullanabilirsiniz. Flourish bu veri anormalliklerini vurgulamak için iyidir. Lytvynenko, “Çoğu seçim sahtekarlığı anlatısının yerelde başladığını unutmayın” diyor.
• Partizan oy kullanma merkezlerinin kapatılması. Pulitzer ödüllü muhabir David Cay Johnston demokrasilerde hedeflenen oy kullanma merkezlerinin kapatılmasıyla seçmenlerin bastırılmasının arttığını söylüyor. ABD’deki Center for Public Integrity’ninkine benzer veritabanlarını arayın.Muhalefetin destek verdiği bölgelerde hedeflenen oy verme yeri kapatmaları.

Silverman, “Haber merkezlerinin izleyicilerden seçimlerde kendi gözleri ve kulakları olmalarını istemeleri gerekiyor” diyor. “Okuyucularınıza ya da izleyicilerinize şunu söyleyin: ‘Eğer hile yapmaya ya da oylamaya müdahale etmeye yönelik girişimler görür ya da duyarsanız, bize nasıl ulaşacağınızı buradan öğrenebilirsiniz.”

Editörün Notu: Bu bölüm GIJN’in seçimlerin araştırılmasına ilişkin seri rehberinin bir parçasıdır. Bu rehberin Giriş, 1.Bölüm, 2. Bölüm, 3. Bölüm ve 4. Bölümleri yayınlanmıştır. 

Ek kaynaklar

Politikacıları Soruşturmak: GIJN Yurttaş Soruşturmaları Kılavuzunun 8. Bölümü

ABD Seçimleri İçin Temel Kaynaklar: Cephedeki Gazeteciler İçin Saha Rehberi

GIJN Web Semineri — ABD’de Seçim Dezenformasyonunu İncelemek

Rowan Philp GIJN için çalışan bir muhabirdir. Daha önce Güney Afrika’nın Sunday Times gazetesinin baş muhabiriydi. Dış muhabir olarak dünya çapında iki düzineden fazla ülkede haber, siyaset, yolsuzluk ve çatışma haberleri yapmıştır.