Fotoğraf: Shutterstock
Tweetlerin ekran görüntülerini paylaşmak Twitter’da bilgi paylaşmanın yaygın bir yolu. Ancak bir hesap tarafından gönderilen gerçek tweet’in erişilebilir olduğu bir alıntı tweet’inden farklı olarak ekran görüntüleri, ekran görüntüsünde görülen gönderinin gerçek olduğuna güvenen izleyicilere dayanır.
Ne yazık ki çok iyi bildiğimiz gibi İnternet böyle çalışmıyor. Tweetlerin ekran görüntüleri basit hileler kullanılarak kolayca taklit edilebilir ve çeşitli amaçlarla izleyicileri yanlış yönlendirmek için kullanılabilir.
Twitter’ın gazeteciler ve haber kuruluşları arasındaki popülaritesi göz önüne alındığında, ekran görüntülerinin büyük haber kuruluşları ve onlar için çalışan muhabirler tarafından üretilen tweetler olduğu varsayımıyla milyonlarca kişi tarafından yanlış bilgilerin görüntülenmesine ve paylaşılmasına neden olabilir.
Ukrayna’daki savaş boyunca haber kuruluşlarından veya kamu görevlilerinden gelen çok sayıda yanlış ekran görüntüsü İnternet’te viral hale geldi.
Ağustos ayında muhtemelen Japonya başbakanının özel danışmanı Nobuo Kishi tarafından yayınlanan ve Ukrayna’yı Rus kontrolündeki Zaporizhzhia nükleer santralini hedef almakla suçlayan tamamen uydurma bir tweet ekran görüntüsü İnternet’te paylaşıldı. İngiltere’deki Rus büyükelçiliği daha sonra sahte ekran görüntüsünü Kishi’nin gerçek bir yorumu olarak tweetledi, gerçek olduğunu varsayarak tabii ki ancak Kishi bu tweet’i hiç yayınlamadığını doğruladı.
Sahte Ekran Görüntüleri Nasıl Yapılır?
Peki, gazeteciler gerçek tweet ekran görüntülerini sahte olanlardan nasıl ayırabilir?
İlk olarak, bu ekran görüntülerinin nasıl oluşturulduğunu bilmek önemlidir.
Öncelikle, sahte tweet ekran görüntüleri üç yöntemden biri kullanılarak yapılır: bir fotoğraf düzenleme uygulamasıyla, sahte bir tweet oluşturucu kullanarak veya gerçek bir tweet’in HTML kaynak kodunu düzenleyerek.
Bu sahte ekran görüntülerinin, bir web sayfası veya birinin beğenebileceği, retweetleyebileceği, tweet atabileceği veya yanıtlayabileceği bir tweet bağlantısı yerine her zaman bir resim biçiminde olduğuna dikkat etmek önemlidir. Bir hesaptan gerçek bir web bağlantısı içeren gerçek bir tweet göndermek için, bu makalenin konusu olmayan hesabın şifresini bilmek veya hacklemek gerekir.
Ekran Görüntüsü Doğrulama Teknikleri
Doğrulanmış bir etiketle sahte bir tweet oluşturmanıza izin veren birçok web sitesi vardır.
İşte BBC’nin bu jeneratörlerden birini kullanarak yaptığım son dakika haber hesabından görünen sahte bir tweet, “ABD Başkanı Joe Biden yıl sonuna kadar görevinden istifa edeceğini açıkladı.”
ABD Başkanı Joe Biden’ın istifasıyla ilgili bir BBC son dakika haberi tweetinin sahte ekran görüntüsü. Resim: Ekran görüntüsü Yazarın izniyle yayınlanmaktadır
İlk bakışta yasal ve doğrulanmış görünüyor ama sahte. @BBCBreaking bu tweeti hiç göndermedi. Peki doğruluğunu nasıl kontrol edeceksiniz?
Doğrulanmış bir Twitter hesabından geliyormuş gibi görünen sahte bir ekran görüntüsü oluşturmanın bir yöntemi. Resim: Ekran görüntüsü yazarın izniyle yayınlanmaktadır.
Ekran görüntüsünün gerçek olup olmadığını kontrol etmenin en kolay yolu, hesabın zaman çizelgesinde tweet’i bulup bulamayacağınızı görmek için gerçek hesabı kontrol etmektir. Ekran görüntüsündeki tarih yeni değilse ve bir süre aşağı kaydırmak gerektiriyorsa Twitter’ın gelişmiş aramasını kullanın ve o tweet’i hesapta bulabilecek misiniz bir bakın.
Örneğin burada, “Biden” kelimesini kullanan ve kronolojik sıraya koyan @BBCBreaking tweetleri için bir arama yaptım. Sahte ekran görüntüsünün üzerinde 7 Eylül tarihi var. Gelişmiş arama sonuçları, 24 Ağustos ve 21 Eylül tarihleri arasında “Biden” kelimesini içeren @BBCBreaking tweet’lerinin kaydını göstermiyor.
Açıkçası tweet bulunamazsa sahte olabilir.
BBC Breaking News hesabının gerçek Twitter zaman çizelgesinin kontrolü, sözde tweet’in olması gereken tarih aralığında görünmediğini ortaya koyuyor. Resim: Ekran görüntüsü, Twitter, yazarın izniyle yayınlanmaktadır.
Artık Twitter’ın web sitesinde veya mobil uygulamasında gerçek tweet’i bulamadığımızı belirlediğimize göre, cevaplanması gereken bir soru daha var. Ya hesap tweet’i göndermiş, ancak daha sonra silmişse?
Silinen tweetleri kontrol etmenin en iyi yolu İnternet Arşivi gibi ücretsiz web arşiv hizmetlerini kullanmaktır. Bir Twitter hesabında basit bir arama, tweet ekran görüntüsünün muhtemelen silinmeden önce bir hesabın arşivlenmiş zaman çizelgesinde görünüp görünmediğini görmenize olanak tanır.
Bu hizmetler her bir Twitter hesabının arşivini sağlamasa da tanınmış haber siteleri de dahil olmak üzere çoğu büyük hesap düzenli olarak arşivlenir.
Arşiv web siteleri genellikle teyitçiler ve açık kaynak araştırmacılar tarafından kullanılan, silinen tweetleri kontrol etmenin açık ara en iyi ve en güvenilir yoludur.
Wayback Machine doğrulanmış bir hesapta görünmeyen şüpheli bir Twitter ekran görüntüsünün silinip silinmediğini kontrol etmek için harika bir kaynak. Resim: Ekran görüntüsü, Wayback Machine, yazarın izniyle
Google, TinEye, Yandex ve Bing gibi hizmetleri kullanarak ekran görüntüsünün tersine görsel aramasını yapmak teyitçiler tarafından kullanılan basit ve yaygın bir yöntemdir. Ekran görüntüsü eski ve sahteyse daha önce paylaşılmış ve çürütülmüşse bununla ilgili mevcut bir doğrulama bulabilirsiniz.
Örnek olarak aktör Steven Seagal’in Ukrayna’da Rus güçleriyle birlikte savaşırken görüldüğünü iddia eden sahte bir CNN tweetinin bu ekran görüntüsünü alın. Ekran görüntüsü Ukrayna’daki savaşın ilk günlerinde viral oldu ve hatta ABD podcast sunucusu Joe Rogan tarafından paylaşıldı.
Hızlı bir Google görsel ters araması, sizi doğrulayıcılar tarafından yazılmış ve ekran görüntüsünü ve içindeki iddianın sahte olduğunu bildiren makalelere yönlendirecektir.
Aktör Steven Seagal’ın Ukrayna’da Rusya ordusuyla savaştığını iddia eden sahte CNN ekran görüntüsü. Resim: Yazarın izniyle yayınlanmaktadır
Mevcut bir doğruluk kontrolü olmasa bile tersten görsel arama ekran görüntüsünün kaynağını izlemenize veya en azından yayılması hakkında daha fazla bilgi bulmanıza yardımcı olur.
Google araması yapmak ve bir hesabın önbelleğe alınmış sürümünü kontrol etmek, tweet kısa süre önce gönderilmiş ve silinmişse yardımcı olabilir.
Google araması yapmak ve doğrulanmış bir hesabın önbelleğe alınmış sürümünü kontrol etmek, şüpheli bir Twitter ekran görüntüsünün yakın zamanda tweet atılıp silinmediğini belirlemeye de yardımcı olabilir. Resim: Ekran görüntüsü, Google, yazarının izniyle kullanılmaktadır.
Tweet ekran görüntüsü tanınmış bir kişi veya politikacı hakkında bir iddia içeriyorsa, Google’da basit bir arama yapın. Bakın bakalım aynı iddiayı taşıyan tanınmış kaynaklardan haber bulabilecek misiniz?
Politwoops web sitesi politikacılar tarafından silinen gerçek tweetlerin bir veritabanı için iyi ve ücretsiz bir kaynak. Ancak çoğu zaman aradığınızı İnternet’te basit bir arama ile bulabilirsiniz.
Tweet bir haber kaynağından geliyorsa web sitelerini kontrol edin. Başkan Biden’ın istifasıyla ilgili sahte @BBCBreaking tweet durumunda haberin birkaç dakika içinde BBC News web sitesinde görülmesi beklenir. Hikaye orada değilse ekran görüntüsü büyük olasılıkla sahtedir.
Gerekirse yerel habere bakın. Bu yılki cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un uydurulmuş bir alıntısını içeren bu sahte BBC tweet buna bir örnek.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un göçü tartıştığı hakkında sahte bir BBC News ekran görüntüsü. Resim: Yazarın izniyle yayınlanmaktadır.
Sahte ekran görüntüsü viral oldu. Ancak BBCWorld hesabının zaman çizelgesini ve yukarıda belirtilen diğer tüm yöntemleri kontrol etmenin dışında sahte alıntıyı bildiren resmi içerik bulunamadı.
Bir tweetin sahte görünmesi mutlaka öyle olduğu anlamına gelmez. Ve bir tweet’in gerçek görünmesi onun da gerçek olduğu anlamına gelmez. Gazeteciliğin temel kurallarından birinde olduğu gibi: Her zaman iki kez kontrol edin.
Ek kaynaklar
Akıllı Telefondaki Görüntüleri Doğrulamanın Dört Hızlı Yolu
Dezenformasyonun Kökenlerini Araştırmak İçin Uzman İpuçları
Dünyadaki Yanlış Bilgilerin Araştırılmasından Çıkarılan Dersler
Shayan Sardarizadeh BBC Monitoring için dezenformasyon, komplo teorileri, tarikatlar ve aşırılık hakkında haber yazan bir gazetecidir.